հայոց լեզու

Խնամի

Ամեն երեկո նա իջնում էր առաջին հարկ, որպեսզի ծաղիկները խնամի։

Նա իմ խնամին է։

Ժամ

Ինձ

Եղանակ

Այս եղանակին չեմ ուզում տնից դուրս գալ։

Տարվա եղանակները չորսն են։

Գանձ

Բարձեր

Նա դուրս էր եկել տնից, որպեսզի բարձեր բեռը։

Ձեր բարձերը շատ փափուկ են։

Խոզուկ

Հայոց լեզու

Արտագրե՛լ՝ մեծատառերը թողնելով ըստ անհրաժեշտության։

Հայոց լեզու

1. Դո՛ւրս գրել այն բառերը, որոնցում գրաբարյան ն վերջնահնչյունը
հոգնակիի կազմության ժամանակ չի վերականգնվում, բայց վերականգնվում
է բառակազմության ժամանակ։

Հայոց լեզու

1. Դո՛ւրս գրել այն բառերը, որոնցում գրաբարյան ն վերջնահնչյունը հոգնակիի կազմության ժամանակ չի վերականգնվում, բայց վերականգնվում
է բառակազմության ժամանակ։

Կողմ, բեռ, գառ, դուռ, մաս, թոռ, լեռ, ծունկ, ծոռ, հարս, սերմ, ձուկ, մուկ,
նուռ։

Կողմ—կողմեր—կողմնացույց—կողմնային
Մաս—մասեր—մասնակի—մասնավոր—մասնատել
Սերմ—սերմեր—սերմնատու—սերմնացան

2. Առանձին սյունակներով դո՛ւրս գրել եզակի և հոգնակի
գոյականները։ Երեք եզակի և երեք հոգնակի գոյականներով կազմել նախադասություններ։
Ես նայում եմ սեգ Արագած սարին,
Դարերի ձյուն կա նրա կատարին,
Ժայռեր կան այնտեղ շանթերից կիսված,
Հողմերից ծեծված, արևից կիզված,
Եվ անդունդներ կան գագաթներն ի վար
Վշտի պես խորունկ, ցավի պես խավար…
Սակայն լանջերին արև՜ է, գարո՜ւն,
Աղբյուրն է խոսում, խայտում է առուն,
Բուրմունքը թևին՝ զեփյուռն է խաղում,
Բոսոր կակաչն է հովից ծիծաղում,
Ծաղիկն է բուսնում ժայռին ու քարին,
Թեկուզ դարերի ձյուն կա կատարին,
Թեկուզ հողմածեծ գագաթներն ի վար
Անդունդներ կան մութ, վշտի պես խավար։
Վահագն Դավթյան

Եզակի—Արագած, սար, ձյուն, կատար, արև, վիշտ, ցավ, բուրմունք, աղբյուր, կակաչ, ծով, խաղիկ, ժայռ, քար, խավար։

Հոգնակի—դարեր, ժայռեր, շանթեր, հողմեր, անդունդներ, գագաթներ, լանջեր։

Ձյան տակ ձմեռային ցրտից էին թաքնվել ձնծաղիկները։
Աղբյուրի ակունքը սկսվում էր սառը լեռան գագաթից։
Խավարի մեջ թաքնված մարդը անշշուկ հեռացավ։

Դարերի ընթցքում խահպանվել են տասնյակ հայկական հուշարձաններ։
Շանթերից վնասվել և ճեղքվել էին հազարավոր ծառեր։
Մասիսի և Սիսի գագաթներին նստած ձյունը հավերժ է։

3.Գտնե՛լ, թե որ շարքերի բոլոր բառերի հոգնակին է կազմվում
–եր վերջավորությամբ։
1. բեռնարկղ, բառատետր, բնագիր, պատմագիր
2. գլխաշոր, դեղատոմս, ձկնորսանավ, ամսագիր
3. ածխակույտ, ակնաբիբ, բաժնետեր, դասաժամ
4.եզրաշերտ, թաղամաս, լաստանավ, զարդասյուն
5. մեղրամոմ, յուղաբիծ, նավթահոր, շնագայլ
6. ջրաբույս, սառցադաշտ, որմնանկար, վարելահող
7. անվաճաղ, արքայատոհմ, բնակվարձ, գետաձի
8. գիտափորձ, զոդաձող, երկաթալար, էլեկտրասարք
9. թոնրատուն, ճամփեզր, մատենացանկ, թիթեղագործ
10. մեկնակետ, մարզաձև, ջրաշիթ, ուրվագիծ

2, 3, 4, 5, 7, 8, 10

Հայոց լեզու

1.Բառակազմական-արմատ, ածանց

Գիր- գրություն, անգիր, անձնագիր

2. Ձևաբանական (քերականական)

Գիր- գրեր, գիրը, գիրս, գրի,գրից, գրով, գիրքում

95.

Գոյական- հովիվ, կացին, թութակ

Ածական- դեղին, երկար, արագ, ճանապարհ

Թվական- հարյոր իննսուներեք, երրորդ, հինգական

Բայ- մտերմանալ, ընկերանալ, կրկնել

Դերանուն- դու

Ձայնարկություն- վա՜յ, ա՜խ, է՜

Հայոց լեզու

Աղբյուրի ակ , անիվ , թանկարժեք քար,

Ակնարկ գրական ստեղծագործության, աչքով արված նշան, համառոտ նկարագրություն
Անձուկ նեղ, առանց ձուկ
Ստեր, սուտ բառի հոգնակին, բայ
Ափ, ձեռքի ափ, ջրի ափ
Բազուկ, ճակնդեղ, ձեռքի բազուկ
Բալ միրգ, միավոր,
Բութ, կետադրական նշան, բթամատ, ոչ սուր , բթամիտ

Իմաստով տարբեր, ձեւով նման բառերը կոչվում են հարանուններ
Մրրիկ = փոթորիկ մրիկ = ցորենի հիվանդություն

Հրավեր= տեղ գնալու առաջարկ
Հրավերք= հյուրասիրություն

Թոթովել = խոսել
Թոթվել = ուսը շարժել

Պճնանք- զարդարանք
Պչրանք — նազանք

Ցուցում = հրահանգ
Ցուցմունք = վկայություն

Հայոց լեզու

Որոնց մեջ եղած բառերը իրենց ուղիղ իմաստով չեն օգտագործվում այլարտահայտում են փոխաբերական ալաբանական իմաստ: Հայոց լեզուն հարոևստ է հոմանիշ և հականիշ դարձվածքներով

ԱՍՏՎԱԾ ՉԱՆԻ

ԱՍՏՎԱԾ ՄԻԱՐԱՍՑԷ

ԱՍՏՎԱԾ ՀԵՌՈՒ ՊԱՀԻ

ԱՍՏՎԱԾ ԱԶԱՏԻԲԵՐԱՆՈՒՄ ՏԱՔ ՋՈԻՐ ՉԻ ՄՆԱ

ԲԵՐԱՆՈՒՄ ԼՈԲԻ ՉԻ ԹՐՉՎԻ — անգաղթնապահ

———————————————————————————

ծալը պակաս, տաղտակը պակաս, վերի հարգը տարած, խելքի տոպրակ խելքից բոբիկ տատարը դատարկ գլխի` ապուշ դատարկագլուխ

Հականիշներ

ձայն գլուխը քցել- ձզայնը փոր քցել

խոսքը քամու տալ- խոսքի տերը լինել

թռչունի թևով- կրիաի քայլով

զենքը ցաց դնել- զենք վերցնել

1.անուն խ/մ

գոյական

ածական

թվական

դերանուն

2. Թեքվող խ/մ

գոյական

բայ

դերանուն (մասամբ)

ածական թվականծ- փոխանավաբար

խումբ 1

նյութական իմաստ խ/մ

գոյական

բայ

մակբայ

ամ. թվ

Դերանուն

քերականական իմաստ խ/մ

կապ շախկապ

Գործնական քերականություն

Մրջյունը և աղավնին

Աղավնին, նկատելով վրա հասած փորձանքը, նրա կողմ է նետում մի փոքրիկ ճյուղ, որի վրա էլ բարձրանում է մրջյունն ու կարողանում փրկվել:

Նույն այդ պահին մի որսորդ փափագում էր բռնել աղավնուն և պատրաստվում էր ցանցե թակարդը գցել նրան: Փրկված մրջյունը հասկանալով ամենը՝ շտապում է օգնության: Մոտենում ու միանգամից կծում է որսորդի ոտքը, որից հետո նա ճչում է ու գցում ցանցը: Իսկ աղավնին ճախրում է վեր և թռչում, գնում շատ հեռու:

Երկու նկարիչ

Մի թագավոր շինեց գեղեցիկ դարպաս և կամեցավ զարդարել այնպիսի ներկերով, որոնց նման ոչ մի տեղ չէր եղել: Եվ ընտրեց երկու նկարիչների, մեկին տվեց մի պատը, մյուսին՝ մյուս պատը, և նրանց միջև վարագույր քաշեց: Եվ երբ նկարիչներն ավարտեցին իրենց գործը, թագավորը եկավ, որ տեսնի նրանց գործը, և տեսավ, որ մեկը նկարել է գեղեցիկ պատկեր, և շատ հավանեց: Իսկ մյուսը բնավ ոչինչ չէր նկարել. նա պատը շատ գեղեցիկ սարքել էր և կոկել հայելուց ավելի լավ:  
Երբ թագավորը տեսավ, որ չէր նկարել, այլ միայն կոկել էր, զարմացավ և ասավ. «Դու ինչ՞ես արել»: Նա ասաց. «Ես ցույց կտամ իմ գործը»: Եվ ապա վեր քաշեց միջի վարագույրը, և երբ լույսը ծագեց և լուսավորեց կոկած պատը, այն ժամանակ մթնեց նկարազարդ պատը, որովհետև հայելու մեջ երևում էին այն բոլոր պատկերները, որ նկարված էին մյուս պատի վրա: Եվ թագավորն ասաց. «Սա մյուսից գեղեցիկ է»

Հայոց լեզու

տնել տրված դարձվածքների իմաստները և գործածել նախադասություններում։
Հոնքերը կիտել — ջղայնանալ
Հոգու հետ խաղալ — էմոցիոնալ
Հրապարակ իջնել -գնալ հրապարակ
Ճակատի քրտինքով — աշխատանքով
Ճամփան կտրել — ճանապարհով գնալ
Մինչև վերջին շունչը — մինչեւ մահ
Յոթ սարից այն կողմ — շատ հեռո

Հայոց լեզու

Գտնե՛լ մեկ արմատ և երկու ածանց ունեցող բառերը (բառի մեջ կարող է լինել նաև հոդակապ)։ Կազմե՛լ նախադասություններ՝ գործածելով այդ բառերը։
Լուսանկարչական, տեսականորեն, գրահրատարակչական, հացթուխ,
ծովեզրյա, դարբնություն, բարեհամբույր, ատաղձագործ, մանրանկարչություն,
հրուշակագործ, վերաբաշխում, գիտականորեն, անօգնական, բազմություն,
տգիտություն:

2. Գտնե՛լ մեկ արմատից և մեկ ածանցից կազմված բառերը:
Հայեցակարգ, մետաղյա, բացառիկ, ասեղնագործություն, հաշվեկշիռ,
որսորդ, պողպատե, ձուլակաղապար, հնություն, ժամանակահատված,
արժեիջեցում, նվիրում, միջազգային, գունեղ, իրականություն, ընդհանրացում,
հարթակ, խտրականություն, մեղմորեն, միջնակարգ, շարժուն, ներգաղթյալ,
մենաշնորհ, միջուկ, բուսականություն։

 3. Առանձին սյունակներով դուրս գրե՛լ նախածանց,
վերջածանց, ինչպես նաև թե՛ նախածանց, թե՛ վերջածանց ունեցող բառերը։
Անհայտ, խնձորենի, անմտություն, հակաթույն, մթերային, տգեղ,
վերահաշվում, անհոգաբար, կաղնուտ, անհավատալի, միլիոնավոր, չկամ,
ցուցանակ, արտապատկեր, ենթավարպետ, գերադաս, կղզյակ, հարակից,
հայրական, ներգրավում, տրամագծորեն, անհարմար, ապաշնորհ, դժգոհություն,
հավաքածու, լսարան, համատեղություն, ծիծաղելի, անթիվ, մորթեղեն, միտք։

Նախածանց — Անհայտ, հակաթույն, տգեղ, վերահաշվում, անհավատալի, չկամ, կղզյակ, արտապատկեր, ներգրավում, անհարմար, ապաշնորհ, հավաքածու, լսարան, անթիվ, մորթեղեն, միտք։

Վերջածանց — խնձորենի, մթերային, կաղնուտ, միլիոնավոր, ցուցանակ, ենթավարպետ, գերադաս, հարակից, հայրական, դժգոհություն, համատեղություն, ծիծաղելի։

Նախածանց և Վերջածանց — անմտություն, անհոգաբար, տրամագծորեն։

4.Բառաշարքում գտնել և ընդգծել համածանցավոր (նախածանց և վերջածանց ունեցող) բառերը:
Չխոսկան, վերահսկիչ, գերեվարություն, մակագրություն, տարակարծիք, ազգակցական, ուխտագնացություն, հակակրանք, վերաբացում, համտեսում, անդրբևեռային, հակաօդային, ակնաբուժարան, արտահագուստ, առափնյա:

Բարդությունների տեսակները

.Դո՛ւրս գրել հոդակապ ունեցող բառերը։
Հյուրախաղ, շաքարավազ, տնամերձ, օձաձուկ, լայնարձակ, մրգահյութ,
փորձանոթ, հողագունդ, արծաթագործ, լուսարձակ, նախշազարդ, ալրաղաց,
հայազգի, ծաղկափոշի, նույնարմատ, ծառատունկ, լողավազան, հորդաբուխ,
քարածուխ, գառնարած, մեղվաբույծ, ժամագործ, դիմաքանդակ, ծաղկաման,
սալահատակ, հորդառատ, մեծարժեք, միջանցիկ, եռավանկ, լեռնաշխարհ,
դրամարկղ, կավահող, երկանդամ, քաղցրահամ, սրատամ, ժպտադեմ,
հիշարժան, շաքարաման, գորգագործ, զովաշունչ, ցուցահանդես, քարանձավ,
ջրագռավ, լուսամուտ, զբոսավայր, հացաթխում։

 2. Կազմե՛լ արև, լույս, հող, ջուր, նկար արմատներով
բաղադրված 5-ական բարդություն:
Արև — արևածագ, արևածաղիկ, արևազարդ, արևազօծ, արևազուրկ։
Լույս — լուսացույց, լուսամուտ, լուսամփոփ, լուաբանել, լուսաբեր։
Հող — սևահող, հողագունդ, հողամաս, հողածածկ, հողատեր։
Ջուր — ջրաչափ, ջրաբան, ջրահարս, ջրծաղիկ, ջրածածկ։
Նկար — նկարազարդ, գունանկար, գծանկար, նկարագիր, նկարահանել։

 3. Դո՛ւրս գրել երկու արմատից և մեկ ածանցից կազմված
բառերը (բառի մեջ կարող է լինել նաև հոդակապ)։
Մտավորականություն, առաջնորդ, ապառիկ, բացահայտ, գնողունակություն,
գրանցում, շաբաթօրյակ, դասական, երկընտրանք, եկամտաբերություն,
ընկերություն, երկկողմանի, տանտիրուհի, պարտավորություն, գծագրական, խտրականություն, կենսագործունեություն, կանխավճար, մրցակցություն,
ֆիրմային, ողնաշարավոր, ձեռնարկատիրություն, սահմանափակություն,
շուկայական, ճանապարհաշինական վերավաճառք, աշխատաժամանակ,
տնտեսագիտություն, տնտեսություն, կանխակալ:

 4.Առանձին սյունակներով դո՛ւրս գրել հնչյունափոխված
բաղադրիչ ունեցող և չունեցող կրկնավոր բարդությունները։ Կազմե՛լ 6
նախադասություն՝ երեքում գործածելով հնչյունափոխված, իսկ մյուս երեքում՝
չհնչյունափոխված բաղադրիչով բարդություն։
Բարակ-մարակ, հեռու-հեռու, արագ-արագ, աման-չաման, պարապ-սարապ,
քուլա-քուլա, առոք-փառոք, տեղ-տեղ, մանր-մունր, զույգ-զույգ, փոքր-մոքր, այլունփայլուն, խումբ-խումբ, մարդ-մուրդ։

Բարակ-մարակ	Հեռու-հեռու
Աման-չաման	Արագ-արագ
Պարապ-սարապ	Քուլա-քուլա
Առոք-փառոք	Տեղ-տեղ
Մանր-մունր	Զույգ-զույգ
Փոքր-մոքր	Խումբ-խումբ
Այլուն-փայլուն
Մարդ-մուրդ

1․ Խումբ-խումբ պար էին պարում։
2․ Ապերն եկան քուլա-քուլա։
3․ Հայաստանում տեղ-տեղ թեթև անձրև էր։
4․ Անգործ մարդիկ ամբողջ օրը պարապ-սարապ ման են գալիս։
5․ Պանդեմիայի ժամանակ դուրսը մարդ-մուրդ չէր երևում։
6․ Հարուստ մարդիկ առոք-փառոք են ապրում։

5. Կազմե՛լ տրված կաղապարներին համապատասխան
բարդություններ։
Արմատ-հոդակապ-արմատ-վերջածանց — բարեգործական
Նախածանց-արմատ-վերջածանց — անհավատարմություն
Արմատ-հոդակապ-արմատ-վերջածանց — գինեգործություն
Արմատ-արմատ — ծաղկաման
Արմատ-վերջածանց-վերջածանց- մտավորականություն
Նախածանց-հոդակապ-արմատ — Անդրադարձ, վերադաս, գերակշիռ, հակադարձ, մակագիր
Արմատ-հոդակապ-արմատ — պտուտակաբանալի

 6. Տպագիր կամ էլեկտրոնային մամուլից դո՛ւրս գրել առնվազն 20 հապավում, դասակարգե՛լ ըստ տեսակների (տառային, բառամասային, խառը) և գրե՛լ ամբողջական: 

Տառային հապավում — ԵՊՀ — Երևանի պետական համալսարան, ԱԺ — Ազգային ժողով, ԱՊՀ — Անկախ պետությունների համագործակցություն, բուհ — բարձրագույն ուսումնական հաստատություն, ՍՊԸ — Սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերություն, ՀՀ ԳԱԱ — Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների Ազգային Ակադեմիա, ԱՄՆ — Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ, ԿՀՎ — Կենտրոնական հետախուզական վարչություն։

Բառամասային հապավում — հրամկազմ — Հրամանատարական կազմ, ֆիննախ — ֆինանսների նախարարություն։

Խառը հապավում — քաղծառայող — Քաղաքացիական ծառայող, զինգրքույկ — զինվորական գրքույկ, պետկրկես — պետական կրկես, բուժմիավորում — բժշկական միավորում, պետպատվեր — պետական պատվեր, շինջոկատ — շինարարական ջոկատ, ժողգործիքներ — ժողովրդական գործիքներ, էլ փոստ — էլեկտրոնային փոստ։